Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu
Günümüzde gıda endüstrisinin gelişimi ile üretimde maliyeti düşürme çabaları oldukça artmıştır. 1960’lı yıllarda şeker kamışı ve şeker pancarından üretilen, doğal sofra şekeri olarak bilinen sakkarozun üretiminde aksaklıklar yaşanması ile fiyatlar artış göstermiş ve bunun sonucunda üreticiler gıda maddelerini tatlandırmak için farklı yöntem arayışlarına girmişlerdir. Modifiye yapıdaki yüksek fruktozlu mısır şurubunun (YFMŞ) birçok paketli yiyecek-içecekte kullanımı bu arayışlar neticesinde 1980’li yıllarda başlamıştır. YFMŞ, mısır nişastasından elde edilen sıvı yapıda, glikoz ve fruktoz içeren bir tatlandırıcıdır.
Ülkemizde 2001 yılında yürürlüğe giren ve halen devam eden şeker kanunu çerçevesinde nişasta bazlı şekerin kotasının düşürülmesi ve vergi zamlarına rağmen YFMŞ tüketiminin yüksek olduğu, 2013 yılında 43 ülkede YFMŞ tüketim analizi ile ilgili yapılan bir çalışmada yıllık kişi başı tüketilen YFMŞ miktarının 4,20 kg olduğu ve 43 ülke arasında 11. Sırada yer aldığı bildirilmiştir.
Sağlık Riskleri Nelerdir?
Modern toplumlarda özellikle obezite insidansı yüksek olanlar- YFMŞ ile tatlandırılmış yiyecek-içeceklerin tüketimi ile diyabet, kalp-damar hastalıkları, insülin direnci, metabolik sendrom, non-alkolik karaciğer yağlanması, yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklar arasında ilişki olduğunu gösteren birçok deneysel çalışma mevcuttur.
Dünya Sağlık Örgütü’nün önerisine göre günlük eklenti şeker tüketimi toplam enerji alımının %10’undan fazla olmamalıdır. Örnekleyecek olursak günlük 1500 kalori alması gereken bir bireyin eklenti şeker tüketimi 35 gramı geçmemelidir. Durumun ciddiyetinin daha net anlaşılması adına, 330 ml’lik bir kola 37 gram eklenti şeker içermektedir. Şeker tüketiminin bu denli artışı ile bahsedilen sağlık sorunları meydana gelmektedir.
Neden Kullanılıyor?
Akıllara gelen ilk soru bu kadar sağlık riski barındırmasına karşın neden bu tatlandırıcının günlük olarak tükettiğimiz birçok üründe varlığını sürdürdüğü oluyor. Sorunun cevabı ise sofra şekerine göre üretimde birçok üstünlük barındırıyor olması. Bu üstünlükler:
- Başlıca sebep, maliyeti sofra şekerine göre çok düşük.
- Daha tatlı, lezzetli, taze, kararlı ürünlerin ortaya çıkmasını sağlıyor.
- Çabuk kristalleşmiyor ve ürünlerin kolay bir şekilde doku, kıvam, renk almasını sağlıyor.
- Nem kontrolü sağlayarak mikrobiyal bozulmayı azaltıyor.
- Gıdanın tazeliğini koruyarak raf ömrünü uzatıyor.
Sağlık konusunda bir üstünlüğü olmayan bu ürün tamamen kâr amaçlı kullanılmaya devam ediliyor.
Hangi Gıda Maddelerinde Bulunuyor?
Hazır gıdaların %40’ından fazlasında YFMŞ ana tatlandırıcı olarak kullanılıyor. Kullandığı gıda maddelerinin birçoğunu listeleyecek olursak;
- Meşrubatlar, meyve suları
- Alkolsüz gazlı içecekler, sodalı içecekler
- Aromalı süt
- Meyve şekerlemeleri, meyve konserveleri, reçel ve jöleler
- Bisküvi, kurabiye, kek, gevrek gibi fırın ürünleri
- Pişmeye hazır paket yemekler
- Dondurulmuş/hazır tatlılar
- Soslar, çeşniler
- Kahve kreması
- Enerji içecekleri
Fruktoz İçeren Her Besin Sağlığa Zararlı Etkiler mi Barındırıyor?
Gıda sanayisinde YFMŞ kullanımı başlayana kadar früktozun ana kaynağı meyveler ve bal idi. YFMŞ kullanımı ve tüketiminin artışıyla früktoz ile ilişkili hastalıklar ortaya çıktı ve böylece meyvelerin de sağlık riski taşıdığı fikirleri doğdu ancak burada şöyle bir ayrım vardı: Meyvedeki früktoz ve YFMŞ’deki früktoz birbirinden tamamen farklıydı. YFMŞ’de bulunan früktoz serbest yapıda ve D-fruktoz formunda bulunduğu için enerji üretmek yerine karaciğerde vücut yağına dönüşmektedir.
Meyve ve balda doğal olarak bulunan früktoz ise diğer şekerler, lifler, vitamin ve mineral maddelerle kompleks bir bütünün parçasıdır ve L-fruktoz formunda olması sebebiyle ana görevi enerji üretimine katkıda bulunmaktır. Meyveler porsiyon kontrolü dahilinde tüketildiği takdirde antioksidan özellikleri, içerdiği posa, vitamin ve minerallerle sağlığa olumlu etkiler göstermektedir.
Tüketiminden Nasıl Kaçınabiliriz?
Günlük hayatta bu kadar yaygınlaşan bu tatlandırıcı maddesinin üreticiler tarafından kullanımının bırakılmasını beklemek sağlığımızı iyileştirmede geç kalmamıza neden olabilir. Bu konuda elimizden gelenler, mümkün olduğunca hazır/ paketli gıdalardan kaçınmak ve mecbur kaldığımızda ise alacağımız ürünlerin etiketini okuyarak bilinçli tüketici konumuna gelmektir. İçeriğinde glikoz/fruktoz şurubu, invert şeker vb. ifadeler bulunduran gıda maddelerini satın almayı tercih etmediğimizde bu maddelerin sağlığımızda meydana getirebileceği olumsuzlukların önüne geçmiş oluruz.
İNSTAGRAM : @diyetisyenecenurbahar
